"بزاڤێن عێراقێ بو ئازادیا سیاسی: ڕۆلێ کوردان و باندوورێن ئیرانێ"

پرۆسەیا دیموکراسیەتێ ل عێراقێ ڕووبرویی چەندین تەحەددیاتان بوویە کو کاریگەرییێن دەرەکی و ململانێیێن ناڤخۆیی و گرژیێن نەتەوەیی ڕۆلەکێ سەرەکی تێدا دگێرن. ژ بۆ شڕۆڤەیەکا ڕەخنەگرانە بۆ ڤێ ڕەوشێ ڤیا بیت چەند هۆکارەک بەرچاڤ بهێنە وەرگرتن بۆ نمونە تەڤلیبوونا ئیرانێ، هەلوێستێ کوردان و ئەگەرێن شکاندنا بازنەیێن نەرینی د عێراقێدا.

"ڕۆلێ ئیرانێ ل عێراقێ"

سیاسەتا دەرڤەیا ئیرانێ ل عێراقێ دشێت مینا بەشەکێ ژ ستراتیژیەتا بەرفرەهتر ژ بۆ بەرفرەهکرنا بازنەیا نفوزا خۆ ل ڕۆژهەلاتا ناڤەراستدا بهێتە تەماشەکرن. ئەڤ چەندا هەنێ ژی ژ پشتگیریێ ژ گرووپ و لایەنێن هەڤپەیمان و وەبەرهێنانا دارایی، ئالگۆڕیا ڕەوشەنبیری و دروستکرنا پێگەهەکێ گرێدایی حکومەتا عێراقێ ڤەدگریتەڤە. زۆر جاران ئەڤ تێوەگلانە وەکە ڕێیەکێ بۆ ئیرانێ دهێتە تەماشەکرن بۆ پشتراستبوون ژ وێ چەندێ کو عێراق چ پێشڤەچوونەکێ د بوارێن سیاسی و دیموکراسی دا نەبینیت تاکو ببیتە ئەگەرێ دروستبوونا مەترسیێ بۆ سەر بەرژەوەندیێن وی وەلاتی و ژ لایێ سیاسی و ئابووریڤە هەر وابەستەیی ئیرانێ بمینیت. ئەڤ چەندا هەنێ ژی د چەند دەهەیێن ڤێ داویێ و ب تایبەت پشتی ژ کار لادانا سەدامێ دیکتاتور ب کویری د هەمی سێکتەرێن گرێدایی ب ژیارا ڕۆژانەیا عێراقێ ڤە دهێتە تەماشەکرن.

پشتەڤانیا ئیرانێ ژ میلیشیاتێن شیعی وەکە حەشدا شەعبی بەشەکێ گرنگێ ڤێ ستراتیژیەتا ناڤهاتی ل عێراقێیە. ڕاستە کو حەشدا شەعبی ل دەڤەرێن بەغدا و دەوروبەر شەڕێ داعشێ کریە لێ د کاریگەری و تەحەددیاتان بۆ سەر سەروەریا دەولەتا عێراقێ پشکا شێری بەر کەفتیە. ئەڤ چەندا هەنێ بوویە ئەگەرێ دروستبوونا ڕەوشەکێ کو دەسهەلاتا دەولەتێ د پیادەکرنا هەر جۆرە سیاسەتەکێ کو د فیلتەرێ حەشدا شەعبیدا دەرباز نەبیت د پراکتیزەکرنێدا توشی ئالووزیان ببیت و د ڕەخنەگرتنا ڤێ چەندێ دا ب تنێ ڕوویێ چەکێ ڤان میلیشیاتان دهێتە مەیدانێ و باندورا خۆیا نەرێنی کریە لسەر هەمی سێکتەرێن ژیانێ نەخاسمە پرسێن گرێدایی ب دیموکراسیەتێ و ئەو کەسێن بڤێن هەبوونا ئیرانێ ل عێراقێ بێخنە ژێر پرسیارێ، ئێکسەر دکەڤنە بەر غەزەبا ڤان میلیشیاتان چ ژ لایێ هەڕەشەیان ڤە چ ژی ب تیرۆرکرنەکا ب ئێکجاری.

"ڕۆلێ هەرێما کوردستانێ"

کورد ل عێراقێ هەمبەر ڤێ داینامیکا ناڤهاتی پرۆسەیەکا بەروڤاژی عێراقێ پیادە و پێشکێش دکەن. ب ڕێیا ئۆتۆنۆمیا خۆ ل هەرێما کوردستانێ، فوڕمەکێ سەقامگیر و دیموکراسی د سیستەمێ حکومرانیا خودا بەراورد دگەل عێراقێ دامەزراندیە. کورد ل هەرێما کوردستانێ سەرکەفتی بووینە د دامەزراندنا پێکهاتەیەکا کارا یا کارگێڕی دا، دامودەزگەهێن ئەمنی کو بەشداربووینە د بەرفرەهکرن و ئاسانکاریان د گەشەسەندنا ئابووری و سەقامگیریا سیاسی ل دەڤەرێ، بەروڤاژی کاروکردارێن میلیشیاتێن عێراقی کو ئامیرێ تەحەددیاتان بووینە ل دەڤەرێ. سەرکەفتنا کوردان د بنیاتنانا هەرێمەکا سەقامگیر د چارچۆڤەیێ عێراقەکا هەردەم ئالووز یا بوویە مودێلەک نەک بتنێ بۆ دەڤەرێن دیێن عێراقێ بەلکو وەلاتێن جیراندا. ئەڤ چەندا هەنێ ڤەدگەریتەڤە بۆ وێ بەشداریا کارا یا هەمی دەنگ و ڕەنگێن سیاسی، نەتەوەیی و ئایینی د بڕیارێن گرێدایی ب حوکمرانیێ ل هەرێما کوردستانێ کو ئەڤ چەندا هەنێ بەروارد دگەل بەشێن دیێن عێراقێ مینا تشەکێ نامو دهێتە تەماشەکرن، چونکە ل وان دەڤەران مافێ بەشداربوون د پرۆسەیا سیاسی ب هێز و ژمارەیە نەک مافەکێ دیارکری د دەستور یان هاوولاتیبوونا عێراقی دا.

سەرکەفتنا کوردان د پۆتانسیەلا کارکرنێ وێ جۆرێ گەشەسەندنێ ددەتە دیارکرن کو حوکمڕانیا لامەرکەزی تێکەل ب سەرکردایەتیەکا بهێزا ناڤخۆیی دشێت ببیتە ئەگەرێ پێشکەفتنەکا ڕاستەقینە. عێراق ب پیادەکرنا مودێلەکا مینا هەرێما کوردستانێ دشێت نەک بتنێ پرەکا هەڤدووگەهشتنێ د دابەشبوونا ناڤخۆییدا دروستبکەت بەلکو بناغەیەکا موکوم د ئاڤەدانکرن و گەشەپێدانا نیشتیمانی دروست بکەت. لێ ڕێبازەکا ب ڤی شێوەیی بۆ بەرەڤپێشچوونێ پێدڤی ب بوێری و دیدگەهــ و هەڤکاریەکا بەرچاڤ هەیە د ناڤبەرا گرووپێن سیاسی، نەتەوەیی و ئایینی یێن جیاوازێن عێراقێ کو نها د هەبوونا ڤێ باندوورا نەرینی یا ئیرانێ د عێراقێدا مینا تشتەکێ ب ئەستەم دهێتە تەماشەکرن.

تێوەگلانا ئیرانێ ل عێراقێ ب ڕێیا پشتەڤانیا میلیشیاتێن شیعی وەکە هێزەکا ب باندۆر، لێ بێ هیچ مفایەکێ بۆ هاوولاتی و حکومەتا عێراقێ دهێتە تەماشەکرن و بتنێ ڕەنگدانەڤەیا ستراتیژیا کویرا هەژموونا ئیرانێ ل دەڤەرێ دیاردکەت. ئەڤ کاریگەریا هەنێ ب تنێ ب ناڤ وەکو چەترا پاراستنێ دژی داعشێ هاتە بکارئینان لێ د ڕاستیدا ب تنێ کۆپیکرنا سوپایێ پاسداران بوویە ل عێراقێ ژ بۆ کونترۆلکرنا دەزگەهێن پیادەکرنا دەسهەلاتا سیاسی، ئابووری و ئەمنی یا ڤی وەلاتی بوویە. داینامیکا دەولەتا ب سیستەماتیک ل عێراقێ کەفتیە ژێر پرسیارێ ب هەبوونا ڤان میلیشیاتێن سەر ب ئیرانێ کو هەمی جومگەیێن گرێدایی ب مافێ هاوولاتیبوونێ و گەهاندنا دەنگێ ئازاد کپکریە و گەلەک جاران ب تیرۆرا ڕۆژنامەڤانان ل بەغدا و نەجەف و بەسرا هەولا دیارکرنا هێزا خۆ دایە. ئەڤ چەندا هەنێ د ڕەفتارا حکومەتەکا سەربەخۆ د کاریگەریێن بریاردانێدا نامینیت و بتنێ مینا ئامرازەکێ هەڤسۆز دگەل ئیرانێ دمینیت ل ژێر ناڤ و نیشانێن جودا جودا مینا دادگەها بالا یا عێراقی کو گەلەک جاران و ب دەهان نمونەیان ب ناڤێ دەستووری لێ بێ پشتبەستن ب هیچ برگەیەکا دەستووری بڕیار ل دژی کوردان کو لایەنێ سەڕەکیێ دامەزراندنا عێراقا نویی و مالا مەزنا پەنابەران و بنگەهێ دیموکراسیەتێ بوویە ل عێراقێ کریە ئارمانج بتنێ ژ بۆ هندێ کو ملکەچی سیاسەتێن دەرڤەیێن ئیرانێ نەبووینە.

"باندۆر و چارەسەری"

بۆ دەرچوون د شکاندنا ڤێ بازنەیا ئالۆز و خراپ د دەستێوەردانا بیانی و دابەشبوونا ناڤخۆیی دا پێدڤیە عێراق ڕێیەکێ بەرەڤ سەربەخۆیی و ئێکگرتوویەکا موکومتر و دویر ژ پیادەکرنا سیاسەتێن بیانی بهاڤێژیت گەر نا پاشەڕوژەکا ئالۆز و نەرێنی چاڤەڕێ عێراقێ ب هەمی ئایین و نەتەوەیێن جیاوازێن وێڤە دکەت. هەڤدەم عێراقێ پێدڤی ب چاکسازیێن هەمەرەنگ هەنە د بیاڤێن جودا یێن سیاسی و ئابووریدا چونکە عێراق نها د پلەیێن ئێکێدا دهێت د گەندەلی و ناشەفافیا ئیداری کو د پرسێن گرێدایی ب مووچەیێن فەرمانبەرێن هەرێما کوردستانێ دڤێن کار و کردارێن خۆ و دیارنەمانا ب سەدان ملیار دۆلاران ژێر سیبەرێن جودا جودا ڤەشێرن کا چ مافێ دەستوریێن هەرێما کوردستانێ دئێخنە ژێر پرسێ لێ ئەو بخۆ هێشتا مینا وەلاتەکێ ڕۆژ لێ هەلنەهاتی د بوارێن گەشەسەندنا ئابووری و ئێکگرتوویا کۆمەلایەتی بەرەڤ پێش دچیت کو د هەمی مێتودێن گرێدایی ب حکومرانیەکا شەفاف و مافێ لێ پرسینێ، فەزایەکا تەمام نادیموکراسی و پیادەکرنا هێزا چەکی دروستکریە. لەورا ل داویێ دێ بێژین گەر حکومەتا عێراقێ و عێراقییان ئاسوویەکا باش و دادپەروەر د قادا سیاسەتا ڤی وەلاتیدا بڤێت ڤیابیت ژ چەنگێ پیادەکرنا سیاسەتا دەرڤەیا ئیرانێ دەربچیت و ڤێ وابەستەبوونێ ب ئیرانێ بهێلیت چونکە ژ مالوێرانی و نادادپەروەریا سیاسی، ئابووری و کومەلایەتی چو تشتەک دی پێشکێشی ڤی وەلاتی نەکریە و ناکەت.