مەسعود پزیشكیان لەنێوان دوژمنی ناوخۆ و دەرەكیدا

ئاڤا نیوز

سەرۆككۆماری ئێران، پێش ئەوەی هەر هەنگاوێکی بەرچاو لە سیاسەتی دەرەوەی وڵاتەكەدا بنێت، پێویستی بە کات دەبێت بۆ دروستکردنی کۆدەنگی لە ناوخۆدا، واشنتنیش دەبێت هەمان شت بکات.

وێنە گەورەكە: مەسعوود پزیشكیان لە 5-7-2024، تەنیا سێ مانگ پێش هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا، وەک سەرۆکكۆماری ئێران هەڵبژێردرا. چاودێران پێیانوایە ئەركی قورسە و دەبێت پێش هەر هەنگاوێك بۆ پێداچوونەوە و باشتركردنی سیاسەتی دەرەكی، پەیوەندییە ناوخۆییەكانی لەنێو ئێران ڕێكبخاتەوە.

بەربەستە ناوخۆییەکانی ئێران

ئەگەر حکومەتی پزیشكیان لە گۆڕانکاری لە سیاسەتدا درەنگ بكەوێت، ئەوا دابەشکارە سیاسییە قووڵەکانی ڕێژیم بە ئەگەرێکی زۆرەوە تاوانبار دەبن، ئەو بەرپرسە توندڕەوانەی دژی ئەجێندای ڕیفۆرمخوازانەی ئەون، دژی بانگەشەی ڕیفۆرمخوازانە دەوەستنەوە، ئەوان چەندین پۆستی گرنگی ڕژێمیان هەیە دەتوانن لێیەوە کردەوەی جەوهەری خاو بکەنەوە  ئەگەر بە تەواوی ڕێگرییان لێ نەکرێت.

ئاستەنگەكانی بەردەم پزیشكیان كێن؟

- سەعید جەلیلی، ركابەرە سەرسەختە موحافزكارەكەی 
- محەمەد قالیباف، سەرۆکی پەرلەمان
- غولام حوسێن موشینی، سەرۆکی دادوەر 
- ئەحمەد جەننەتی، سکرتێری ئەنجوومەنی پارێزەران
- ئەو چوار ژەنەراڵەی کە سەرۆکایەتیی سوپای پاسداران ده‌كه‌ن.
- سێ ئەندامی سەرەکیی کابینەی حکومەت، وەزیرەکانی بەرگری، هەواڵگری و ناوخۆ
- عەلی ئەکبەر ئەحمەدیان، دەریاوانی هێزی دەریایی سوپای پاسداران، سکرتێری دەستنیشانکراوی ئەنجوومەنەکە کە لەلایەن خامنەییەوە دەستنیشانکراوە و هیچ ئەزموونێکی سیاسی ناسراوی نییە.

خامنەیی بڕیار دەدات:

بەشێوەیەکی ئاسایی، خامنەیی دەستپێشخەرییەکانی سیاسەتی دەرەوە پەسەند ناکات، مەگەر لەلایەن دەزگایەکی زۆر کاریگەره‌وه‌ بڕیاری لێبدرێت. لێرەوە تەنانەت ئەگەر پزیشكیان مەیلی پاڵنانی دەستپێشخەرییەکی گەورەشی هەبێت، پێدەچێت پێش ئەوەی بچێتە  بەردەست خامنەیی، پێویستی بە کات بێت بۆ وەرگرتنی ڕەزامەندی.

لە کۆتاییدا ڕەنگە نە ئەنجوومەن و نە ڕێبەری ئیسلامی ئامادە نەبن پاڵپشتی لە گۆڕانکارییەکی زۆر لە سیاسەتی ئێراندا بکەن، بەپێی زانیارییەکان پێشتر خامنەیی ئامۆژگاریی پزیشكیانی  کردووە شوێنپێی ئیبراهیم ڕەئیسی، سەرۆککۆماری کۆچکردوو بکەوێت.

بژاردە و مەترسییەکانی ئەمریکا:

یەکێک لە ڕێگاکانی وەڵامدانەوەی ئەم هێرشەی پەیوەندییە گشتییەکانی ئێران ئەوەیە کە بەئاشکرا و بەتووندی دەرببڕێت کە ئەمریکا چەندە چاوەڕێی کارکردنە لەگەڵ حکومەتی نوێ، لەكاتێکدا بەرپرسانی ئەمریکا دەتوانن ئاسۆی دانوستانی ڕاستەوخۆ لەگەڵ ئێران سەبارەت بە پرسی ئەتۆمی (یان لانیکەم دانوستانی ناڕاستەوخۆ بەنێوەندگیریی عومان) بەرز بکەنەوە، بەڵام پێویست ناکات بەڕوونی لەمجۆرە دانوستانانەدا چ شتێك پێشکەش بكەن، هاوشێوەی ئەوەی چۆن پزیشكیان  گوتوویەتی ئامادەكاری بۆ كرانەوەی نێودەوڵەتی دەكات، کاتێک خولی هەڵبژاردنەکانی ئەمەریکا کۆتاییهات و تیمی پزیشكیان ڕێکخرا، واشنتن دەتوانێت دەستپێشخەری بکات بۆ چارەسەرکردنی کێشەكان.

هەنگاوی ئەتۆمیی سنووردار:

هەرچەندە هێشتا ئەگەرەکان لە بەرامبەر پێشکەوتنێکی گەورەدا کۆکراونەتەوە، بەڵام ڕەنگە لایەنەکان بتوانن لەسەر هەنگاوی بچووکتر ڕێکبکەون، بۆ نموونە پێدانی پشکنەرانی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی زیاتر دەستڕاگەیشتن بە شوێنە ئەتۆمییەکان و کەمکردنەوەی بەرهەمهێنانی یۆرانیۆمی پیتێنراوی بەرز لەلایەن ئێرانەوە. لە بەرامبەردا واشنتۆن دەتوانێت بێهەڵوێستی بەردەوام لە فرۆشتنی نەوتی ئێران بە چین پێشکەش بکات، لە کاتێکدا بەرپرسانی ئەوروپا دەتوانن بەڵێن بدەن کە بڕگەی "سناپباک"ی سزاکان لە ئۆکتۆبەری 2025دا بەبێ بەکارهێنان، كۆتایی پێبهێنن.

لابردنی دارایی لە لیستەکەدا:

واشنتن دەتوانێت داوا لە سندووقی دراوی نێودەوڵەتی یان دەسەڵاتدارانی هاوشێوەی ئەو وڵاتە بکات لەگەڵ حکومەتی پزیشكیان کاربکەن لەسەر ئامانجەکەی کە زۆرجار باسی لێوە دەکات، بۆ ئەوەی ئێران لە لیستی ڕەشدا دەربهێنێت کە لەلایەن هێزی ئەرکی کردەی دارایی (FATF)ئەمریكا پارێزگاری لێدەکرێت، ئەمەش دۆخێکە کێشەکانی وڵاتەکەی لە دەستڕاگەیشتن بە بانکی نێودەوڵەتی توندتر کردووە، تۆڕەکان و ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی چارە دەكات و  ئەمەش پێویستی بەوە دەبێت تاران هەنگاوی فەرمی لە دژی سپیکردنەوەی پارە و پارەدارکردنی تیرۆر بنێت.

هەرچەندە پێویستە واشنتن چاوی ڕوون بێت لەو ڕاستییەی  ئەکتەرەکانی ڕژێم ڕێگایەک دەدۆزنەوە بۆ ئەوەی بەردەوام پارە بۆ بریکارە سەرەکییەکانی ناوچەیی حیزبوڵڵا و حەماس بگوازنەوە، گرنگ نییە بە چ ڕێکخستنێک ئەنجام بدرێت.

لە ساڵانی دوای داڕمانی ڕێککەوتنی ئەتۆمیی ساڵی 2015، سیاسەتمەدارانی ئێران چەندینجار گومانیان دەربڕیوە ئاخۆ متمانەیان بەو بەڵێنانەی ئەمریکا بکەن کە لەچوارچێوەی ڕێککەوتنێکدا دراون. توێژینەوەیەکی ناوەندی توێژینەوەی مەجلیس کۆمەڵێک تاقیکردنەوەی پێشنیار کرد سەبارەت بەوەی کە ئاخۆ واشنتن بەڵێنەکانی جێبەجێ دەکات یان نا، دواتر هەندێک لەو بیرۆکانە خرانە ناو یاسایەکی نوێ کە توانای حکومەت بۆ دانوستان لەگەڵ ئەمریکا سنووردار دەکات.