سەرۆکوەزیران بارزانی: هۆکاری تێنەپەڕینی ڕێگەی گەشەپێدان بەناو کوردستان ئەگەر ئابووری نەبێت سیاسییە

ئاڤا نیوز

 

سەرۆکوەزیران بارزانی هیوا دەخوازێت پڕۆژەی "ڕێگەی گەشەپێدان" سوودی بۆ هەموو خەڵکی عێراق هەبێت و پێوایە ئەگەر ڕێڕەوی پڕۆژەکە بەناو شارەکانی هەرێمی کوردستان تێنەپەڕێت، "پلانێکی هەڵەیە"، ئاماژە بەوەش دەکات "ئەگەر هۆکارەکەی ئابووریی نەبێت، ئەوا سیاسییە".

 

بۆچی گرنگە؟ پڕۆژەی ڕێگەی گەشەپێدان، هاوکار دەبێت بۆ گەشەی ئابووری و پتەوکردنی پەیوەندییە هەرێمی و نێودەوڵەتییەکان و کار بۆ بەدیهێنان و یەکخستنی ئابووری دەکات و هۆکارێکیشە بۆ بەستنەوەی ئابووریی ناوچەکە بە کیشوەری ئەوروپا.

 

لێدوانی فەرمی: سەرۆکوەزیران بارزانی ڕایگەیاند: "ئەوتێڕوانینەی بۆ ڕێگەی گەشەپێدان هەمانە و بەو پێشنیازەی پێشکەشی بەغدامان کردووە، هێشتا نازانین بە چ جۆرێک دەبێت". سەرۆکوەزیران بارزانی، ئەو قسانەی لە میانی بەڕێوەچوونی پانێلێک لە دووەمین ڕۆژی سیمپۆزیومی نێودەوڵەتیی کاریگەرییەکانی وشکەساڵی و گۆڕانی ئاووهەوا لەسەر دۆخی سیاسی، ئابووری و دیموگرافیای عێراق کرد.

 

زانیاریی زیاتر: پێمان باشە ڕێگەکە لە زاخۆوە بۆ موسڵ و هەولێر، دواتر کەرکووک و ئینجا بۆ بەغدا بڕوات، بۆیە ئەگەر بەو شێوەیە نەبێت، هۆکارەکە هەرچییەک بێت پلانێکی هەڵەیە.

 

 

پەیوەندیی ئابووریی نێوان ئەنقەرە و بەغدا

بە بڕوای سەرۆکوەزیران بارزانی، سەردان و دیدارەکانی نێوان تورکیا و عێراق بۆ ئەوەیە پەیوەندیی ئابووری لەنێوان هەردوو وڵات بەرەوقۆناغێکی پێشکەوتووتر بڕوات، یەکێک لەوانە دروستکردنی هێڵی شەمەندەفەرە کە لە تورکیاوە دێت بە ناو عێراق بەرەو وڵاتانی کەنداو. هیوادارین لە پڕۆژەکەدا، بەرژەوەندیی هەموو پێکهاتەکانی عێراق لەبەرچاو بگیرێت، عێراق تەنیا هێڵی پەیوەندیکردنی کەنداو بە ئەوروپا نەبێت.

 

ڕێگەی گەشەپێدان بە هەرێمی کوردستان تێنەپەڕێت پلانێکی هەڵەیە

لەبارەی هۆکاری ئەوەی ڕێڕەوی پڕۆژەی "ڕێگەی گەشەپێدان" کە بەشارەکانی هەرێمی کوردستان تێناپەڕێت، سەرۆکوەزیران بارزانی دەڵێت: "ئەو تێڕوانینەی ئێمە هەمانە بۆ ڕێگەی گەشەپێدان ئەگەر بەوپێشنیازەی ئێمە پێشکەشی بەغدامان کردووە سوودی زۆر زیاتر دەبێت لەوەی هەندێک کەس بە پێچەوانەوە پشتیوانی لە هێڵکی بەدیل دەکەن. هێشتا دیدارمان لەگەڵ بەغدا هەیە بۆ ئەوەی بگەینە دواقۆناغ و دوابڕیار کە بە چ جۆرێک دەبێت، هیوادارم ئەمە یەکلایی نەبووبێتەوە، چونکە پێموایە ئەو پێشنیارەی ئێمە هەمانە سوودی زۆر زیاتر دەبێت.

پێشنیازی ئێمە بەو شێوەیە بوو کە لە زاخۆوە بێت بە ڕۆژهەڵاتی دیجلە داخل ببێت و بێتە مووسڵ، لە مووسڵەوە بچێتە هەولێر، لەوێشەوە بۆ کەرکووک و دواتر بۆ بەغداو نەجەف تاوەکو دەگاتە بەسرە. بەڵام ڕێگاکە تا مووسڵ بێت و لەوێوە بە ڕۆژئاوای دیجلە تێپەڕێت.. هۆکارەکە هەرچی بێت، پلانێکی هەڵەیە و سوودەکەی وەکو ئەو پلانە نییە کە ئێمە پێشکەشمان کردووە.

 

هۆکاری تێنەپەڕینی ڕێگەی گەشەپێدان بەناو کوردستان ئەگەر ئابووریی نەبێت سیاسییە

لەبارەی هۆکارەکان کە ئەو پڕۆژەیە بەناو خاکی هەرێمی کوردستان تێنەپەڕێت، سەرۆکوەزیران بارزانی دەڵێت: ئەوەی ئێمە بیستوومانە، ئەو کەسانەی پڕۆژەکەیان پێشکەش کردووە وایان لە جەنابی سەرۆکوەزیران گەیاندووە، بەحیساب ئەو پڕۆژەیە ئەگەر بە ڕۆژئاوی دیجلە تێپەڕێت تێچووی کەمترە. بەڵام ئەمە ڕاست نییە، ئەگەر بابەتەکە پرسی ئابووری بێت کە تێچووی کەمترە، با بێن لەسەر ئەو بابەتە دیراسە بکرێت بزانن چۆنەو سوودی پڕۆژەکە چۆن دەبێت. ئەگەر بابەتەکە ئابووری نەبێت ئەوکاتە دەبێت هۆکارەکە سیاسیی بێت، هیوادارم وانەبێت.

 

باکگراوند: لە ساڵی 2022ـەوە ژێرخانی پڕۆژەی ڕێگەی گەشەپێدان لە نێوان عێراق و تورکیا و ئیمارات دانرا، لە میانی سەردانەکەی سەرۆککۆماری تورکیا بۆ عێراق لە مانگی نیسانی ئەمساڵ، 26 یاداشتی لێکتێگەیشتن و ڕێککەوتن لەنێوان هەردوو وڵات واژۆکران، یەکێک لەوانە یاداشتی لێکتێگەیشتن بوو بۆ پڕۆژەی "ڕێگەی گەشەپێدان". بڕیارە ساڵی 2028، دەست بە پڕۆژەکە بکرێت و پێشبینی دەکرێت بە چوار ساڵ تەواو بێت.