سەری ساڵ و پرسی ئایین و پێکەوەژیان

ئاڤا نیوز

 

لەناو کولتووری ڕەسەنی کوردەوایمان زۆر شتی جوان هەبووە کە ئێستا زیاتر بەهاکەی دەردەکەوێت و هەبوونی چەند پێویستییە بۆ گەشەپێدانی هزر و تێڕوانین و بەرەو پێشبردنی ژیان، هەستی مرۆڤ دۆستی و ڕێزگرن لە یەکتری و ئاشتیخوازی میانڕەوی و پێکەویی و لێبووردەی هەمیشە خەسڵەتێکی گرنگ و بەهادار بوو لەناو گەلی کورد،  کە سەرچاوەی ئیلهامی ئەم بەها جوانانە دەگەڕێتەوە بۆ ئاینن و کاریگەری لەسەر ڕەوشی کۆمەڵایەتی و ئاڕاستەکردنی تاک و کۆمەڵگە و تێگەیشتنی دروست لە دینداریی.

 

بەداخەوە بە کۆمەڵێک هۆکار و لەگەڵ کرانەوە بەڕووی کولتووری بیانی و تێگەیشتنی نادروست بۆ ئایین و سەرهەڵدانی هزری توندڕەوی و دوورکەوتنەوە و لاوازی دینداری، هەندێ جار شتەکان تێکەڵ دەکرێن و جوانی و بەها و تایبەتمەندی کۆمەڵگەی کوردیش دەخرێتە بەر نەشتەری حکومدانی کوفر و ئیمان. 

 

بەداخەوە بە کۆمەڵێک هۆکار و لەگەڵ کرانەوە بەڕووی کولتووری بیانی و  تێگەیشتنی نادروست بۆ ئایین و و سەرهەڵدانی هزری توندڕەوی و دوورکەوتنەوە و لاوازی دینداری، هەندێک جار شتەکان تێکەڵ دەکرێن و جوانی و بەها و تایبەتمەندی کۆمەڵگەی کوردیش دەخرێتە بەر نەشتەری حکومدانی کوفر و ئیمان. 

 

جاری واشە هەیە لە پەنای تێگەیشتنی هەڵە و بیرکردنەوەی تەسک و ڕەگەزپەرستی و ئەنانیەت و هەستی خۆسەپێنی و فەتوای سەقەت و نازانستی، شتی وا بڵاودەکرێتەوە کە بۆنی فیتنە و ئاشوب و تەفرەقە و تێکدانی ئاشتی کۆمەڵایەتی لێ دروست دەبێت، بۆیە گرنگە ئەو هۆشیارییە دروست ببێت کە ناکۆکی و جیاوازی ڕای پەیوەستە بە جیاوازی فکری و ئایدۆلۆژییەوە نەک رەتکردنەوەی یەکتر، لەو سۆنگەوە هەرچی ڕەخنە و ناکۆکی هەیە لە چوارچێوەی ڕەخنە لە فکر نەک خودی کەسەکە خۆی ببینێتەوە، چونکە بە تێڕوانینی ئیسلام کەسەکان هەرچیەک بن لە بازنەی مرۆڤایەتی برای یەکترن و مافیان بەسەر یەکەوە هەیە، لەسەرووی هەمووایانەوە نابێت لە یادی بکەین جیاوازبوونمان لەڕووی سروشت و نەتەوە و زمانەوە نیشانەی دەستەڵات و ویستی خوای پەروەردگارە.

 

حکومدان لەسەر کەس و شتەکان بێ شارەزایی و لێکۆڵینەوە ئاسان نییە، هەر وەکو سەپاندن و زۆرلێکردن خواستی دیین نییە بەڵکو ستەمێكە دواجار تاکڕەویی و توندڕەوی بەرهەم دەهێنێت، بەشێوەیەک حەز و خواستی ئەوە دروست دەکات ئەوەی ئەو جۆرە بیرکردنەوەی دەوێت هەموو خەڵک بەو ئاڕاستەیە بنەخشێنێت و ڕەنگڕێژی بکات کە خۆی دەیەوێت و قبوڵیەتی، ئەگەرنا خۆی لەبەرەی دژایەتی و سەنگەرگرتن و حکومدانە بەسەر ئەوانەی تر دەبینێتەوە، لەکاتێکدا ئیسلام وەکو ئایین دان بە فرەیی دەنێت و وەک بەشێک لە پێکەوتنی مرۆڤایەتیی دەزانێت، لەبەر ئەوە گرنگە ئاڕاستەی قسە و هەڵوێشتەکانمان ئەرێنی و ئاشتی و مرۆڤ دۆستانە بێت و لە بازنەی ڕەحمەتی ئیسلامەوە نەچێتەوە دەرەوە، بۆ ئەوەی نەبینە هۆکاری بڵاوکردنەوەی ڕق و کینە، لەهەمان کات بە ئاشتی و دۆستانە پێکەوە بژین. 

 

ئەگەرنا خۆی لەبەرەی دژایەتی و سەنگەرگرتن و حکومدان بەسەر ئەوانی تر دەبینێتەوە، لەکاتێکدا ئیسلام وەکو ئایین دان بە فرەیی دەنێت و وەک بەشێک لە پێشکەوتنی دەزانێت، لەبەر ئەوە گرنگە ئاڕاستەی قسەو هەڵوێستەکانمان ئەرێنی و ئاشتی و مرۆڤدۆستانە بێت و لە بازنەی ڕەحمەتی ئیسلامەوە نەچێتەوە دەرەوە، بۆ ئەوەی نەبینە هۆکاری بڵاوکردنەوەی رق و کینە، لەهەمان کات بە ئاشتی و دۆستانە پێکەوە بژین.

 

ئیسلام لە چوارچێوەی رێکخستنی پەیوەندی تاک بە دەورووبەرییەوە، چەندین بنەمای گرنگی داناوە بۆ ئەوەی مرۆڤ چ وەک مرۆڤ چ وەک دیندار ڕەچاوی هەندێ پێوەر و بنەما بکات، بۆ ئەوەی بتوانێت پێکەوە لەگەڵ ئەوانی تر بژێت و رێز لەیەکتر گرتن و قبوڵکردنی یەکتر بکاتە بەرنامەی ژیان، لەوانە:

 

یەکەم: بەهای مرۆڤبوون:- بەو واتایەی مرۆڤ وەک ئادەمیزاد بە جیاوازی بیرو باوەڕ و رەنگ و رەگەزو دەنگ و زمان و شوێنەوە، دروستکراوێکی ڕێز لێگیراوە و خوای گەورە ئەم شکۆمەندییەی پێ بەخشیوە، کە دەفەرموێت: (وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آَدَمَ) الإسراء:70، واتە: سوێند به‌خوا به‌ڕاستی ئێمە‌ ڕێزمان له‌ نه‌وه‌ى ئاده‌م گرتووه‌.

 

دووەم: یەکترناسی و ئاشنایەتی:- یەکێ لە ئامانجە بنەڕەتییەکان؛ جیاوازی نێو مرۆڤایەتیی بۆ لێک نزیکبوون و دروستکردنی پەیوەندی و ئاشنابوون بە یەکتری، خوای گەورە دەفەرموێت: (يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا) الحجرات:13، واتە: ئه‌ى خەڵكينه‌ بێگومان ئێمه‌ هه‌مووتانمان له‌ نێر و مێيه‌ك دروستكردووه‌ 'كه‌ باوكه‌ ئاده‌م‏ و دايكه‌ حه‌وايه‌' و كردوومانن به‌ چه‌نده‌ها گه‌ل و تيره‌ و هۆزى جۆراوجۆر، تا يه‌كتر بناسن‏ و په‌يوه‌نديتان خۆش بێت به‌ يه‌كه‌وه‌.

 

سێیەم: برایەتی ئینسانی:- بەو پێیەی هەموو پێغەمبەران 'سەلامی خوایان لێ بێت' برای یەکتری بوون و بانگەشەی برایەتیی مرۆڤایەتیان کردووە، یاخود سەرچاوەی هەموومان دەگەڕێتەوە سەر باوکە ئادەم و دایکە حەوا، واتە مرۆڤایەتی یەک خێزانە و گرنگە بەو تێڕوانینە فراوانە سەیری ژیان و مرۆڤایەتی بکەین، چونکە مرۆڤ هەرچیەک بێت دواجار لە خاڵێک لەو خاڵانەی ئایین دیاری کردووە دەچێتە بازنەی 'برایەتی مرۆڤایەتی'، لەو ڕووەوە ئیمامی عەلی قسەیەکی جوانی هەیە، کە دەفەرموێت: (الناس صنفان إما أخ لك في الدين أو نظير لك في الخلق)، واتە: خەڵک بە گشتیی دوو جۆرە: یان براتە لە دین، یان براتە لە ئینسانیەت.

 

چوارەم: دادپەروەری:- خوای گەورە ژیانی سەر زەوی وا رێکخستووە دادپەورەری تێدا بێتە دی بۆ ئەوەی هەمووان لە سایەیدا بگەنە ماف و شایستەی خۆیان، خوای گەورە دەفەرموێ: (وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ) الحجرات، واتە: به‌راستى خوا ئه‌وانه‌ى خۆش ده‌وێت كه‌ دادپه‌روه‌رى ئه‌نجام ده‌ده‌ن. هەروەها دەفەرموێت: (وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ) النساء:58، واتە: هه‌ر كاتێک داوه‌ريتان كرد له‌نێوان خەڵكيدا، دادپه‌روه‌رانه‌ فه‌رمانڕه‌وايى بكه‌ن.

 

پێنجەم: ئازادی:- بەو پێیەی خوای پەروەردگار مرۆڤی سەرپشک و ئازاد کردووەو چی دەکاو چۆن دەکاو چی هەڵدەبژێرێت، ئازادی مافی هەر مرۆڤێکە؛ ئازادی بیروباوەڕو ئایدۆلۆژیاو دەربڕین و هەمەجۆری و جیاوازیش لە ئایین و رەنگ و رەگەزو بنەچەو زمان بژاردەو حیکمەتی پەروەردگارە، بە واتایەکی تر ویستی خوایە جیاواز بین، کەواتە ئەگەر جیاوازییەکان قەبوڵ نەکەین و رێز لە چەمکی ئازادی نەگرین، ئەوە رێک پێچەوانەی ویستی خوا هەڵسوکەوت دەکەین، خوای گەورە دەفەرموێت: (وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَآَمَنَ مَنْ فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعًا..) یونس:99، واتە: خۆ ئه‌گه‌ر په‌روه‌ردگارت بيويستايه‌ دەیتوانی هه‌ر هه‌موو دانيشتووانى سه‌ر زه‌وى باوەڕبهێنن (به‌ڵام په‌روه‌ردگارى مه‌زن رێزى بۆ ئاده‌ميزاد داناوه‌ و سه‌رپشكى كردووه‌). 

 

لەبەر هەموو ئەو پێوەرە گرنگانە و بە حوکمی ئەوەی دونیای ئەمڕۆ جیهانێکی تێکەڵە و بەرژەوەندی و بەریەککەوتنی فەرهەنگ و کولتوورەکان هەیە، پێویستی زۆرمان بە پێکەوەژیان هەیە، پێکەوەژیان بە واتای دەستبەرداری و تەنازول لە دین و عەقیدە نییە، بەڵکو بە واتای ڕێزگرتن لە ئازادی و بیر و باوەڕی یەکتری، هەورەها وەک خواستێکی ئایینی لە پێناو ئامانجێکی گەورەی ژیان و بنیاتنانی شارستانیەت، کە خۆی لە سەقامگیری و تەبایی و دەبینێتەوە، چونکە ئەسڵ لە جێنیشبوونی مرۆڤ لەسەر زەوی ئاوەدانی و گەشەپێدان و ئارامیە، نەک تێکدان و توندڕەوی و پێکدادان، کەواتە پێکەوەژیان رێزگرتنە لە ویستی خوا و ئەو بنەما گرنگانەی سەرەوەو بەشێکە لە دینداری، بۆیە گرنگە و پێویستە بە ئەندازەی قەناعەت هەبوون بەرامبەر بە ئایین، قەناعەتمان هەبێت بە پێکەوەژیان.

 

ئێستا لە سەروبەندی ماڵئاوایی ساڵی رابردووین و پێشوازی لە ساڵی نوێ دەکەین، ساڵانە مشتومڕێکی زۆر دێتە ئاراوە، کە ئاخۆ ئەم پرسە تا چەند ڕەهەندی ئایینی هەیە و حوکمی ئەم سەرە ساڵە چیە و چۆنە.

 

بەڕای بەندە لە ئێستادا سەری ساڵ هێندەی پەیوەستە بە نوێبوونەوەی رۆژمێری ساڵ وەک تەقویمێکی جیهانی، هێندە پەیوەندی بە پرسی عەقیدە و ئایینەوە نییە تا بابەتەکە ببەسترێتەوە بە پرسی ئیمان و کوفر، چ عەجەب ڕەخنە لە سەری ساڵ دەگیرێت، کەچی هەموو حیساب و بەروارێک بەو تەقویمەیە رێک دەخرێ و لە هەموو رۆژەکانی ساڵ پەیڕەو دەکرێ و هەموو وڵاتانی ئیسلامیش بەکار دێنن! 

 

ڕێزگرتن و هەواڵپرسی و بەشداری خۆشی و ناخۆشی و تەنانەت دادپەروەری و چاکە کردنیش لەگەڵ ناموسڵمان، خواستێکی شەریعەتی پیرۆزی ئیسلامە، لەم سۆنگەوە پیرۆزبایی هەندێ بۆنەی عورفی و کۆمەڵایەتی ناچێنە خانەی کوفر، چۆن ئەگەر مەسیحی یان ئێزیدییەک لە جەژنی قوربان و رەمەزان بە موسڵمانێک بڵێت: جەژنتان پیرۆز، لە مەسیحیەت و ئێزیدیەت وەرناگەڕێ! بەهەمان شێوە موسڵمان ئەگەر هەڵسوکەوت و مامەڵەیەکی لەم شێوەیەی کرد لەدین دەرناچێت، ئەم پرسە چ پەیوەندی بە پرسی ئیمان و کوفرەوە هەیە؟ تا ئەمە بقۆزرێتەوەو هێرشبکرێتە سەر پێکهاتە و کۆمەڵە کەسانێک.

 

ساڵەهای ساڵە وەک هاووڵاتی پێکەوە لەسەر ئەم خاک و نیشتمانە دەژین و گرفتێکمان نەبووە بەناوی گرفتی ئایینی، یان دەرفەت بدرێتە کەسانێک کە ئامانجیانە درز بخەنە نێو پێکهاتە و هاووڵاتیانی کوردستان و ئاشتی کۆمەڵایەتی بشێوێنن، لۆژیک نییە بۆنەیەکی وا بکرێتە کارتی دابەشکردنی کوردستان بەسەر بەرەی کوفر و ئیمان؟