جۆرێک چای خۆماڵی بۆ دابەزاندنی کێش بەکاردەهێنرێت

ئاڤا دیجیتاڵ

 

چای به‌ڵاڵوک، جۆرێكی تایبه‌تى چایه‌ له‌ وه‌رتێ بەرهەمدەهێنرێت؛ به‌ڵاڵوك جۆره‌ دره‌ختێكه‌ له‌ دامێنی شاخەکان و ناوچه‌ وشكانییەکان به‌شێوه‌یه‌كی خۆرسك ده‌ڕوێت.

ئیسماعیل قادر، خه‌ڵكی ناحیه‌ی وه‌رتێیه‌ و ئەزموونێکی زۆری لە گەڕان بەدوای گیا سرووشتییەکاندا هەیە. جۆره‌ دره‌ختێکى له‌ شاخه‌كانى ناحیه‌ی وه‌رتێ دۆزیه‌وه‌ته‌وه‌ و له‌ قه‌د و چڵه‌كانییەوە جۆره‌ چایه‌كی لێ‌ به‌رهه‌مهێناوه‌؛ هەر ئەوەش نا، چایخانه‌یه‌كی تایبەت بە چای به‌ڵاڵوك داناوە و دەیەوێت، ئه‌م چا‌یە‌ بكاته‌ جێگره‌وه‌ى چای ئاسایی.

ئیسماعیل قادر لەبارەی ئامادەکردنی چایەکەوە دەڵێت: "لە دارەکە ئەو قه‌د و چڵانه‌ى پێویسته‌ ببڕدرێن و زیان به‌ دره‌خته‌كه‌ ناگه‌یه‌نێت، دەیانبڕم و پاشان له‌ چایخانه‌كه‌م پارچه‌ پارچه‌یان  دەکەم، به‌شێكیان بۆ هاووڵاتییان له‌نێو ئاو دادەنێم بۆ ئه‌وه‌ى وشك نه‌بێت، دواتر به‌شێكیشیان ئاماده‌ ده‌كه‌م بۆ خستنه‌سه‌ر ئاگر و ده‌یكه‌م به‌ چا".

ئاماده‌بوونى چاییه‌كه‌ چوار كاتژمێرى پێویسته‌ و بەراورد بە چایی ئاسایی کاتێکی زۆرتری دەوێت؛ چایەکە ڕه‌نگی سووره‌ و تام و بۆنێكی تایبه‌تى هه‌یه‌، ده‌توانرێت بۆ ماوه‌ى 12 كاتژمێر  بۆ خواردنه‌وه‌ به‌كار بهێنرێت و تێک ناچێت.

گه‌شتیاران و رێبوارانى كه‌ سه‌ردانى ناحیه‌ی وه‌رتێ ده‌كه‌ن، بۆ خواردنى چاىی به‌ڵالوك سه‌ردانى چایخانه‌کەی ئیسماعیل قادر ده‌كه‌ن و چایی ده‌خۆنه‌وه‌، به‌شێكیش له‌ كڕیاران وه‌ك چاره‌سه‌ر بەکاری دەهێنن.

 

سه‌لام عبدولکەریم، مامۆستاى زانكۆ له‌ سلێمانی لە چایخانەکەی ئیسماعیل قادر تامی چای بەڵاڵوک دەکات و دەڵێت، له‌ ناحیه‌ی وه‌رتێ تێپه‌ڕبووین و ویستمان تامى ئه‌و چایه‌ بكه‌ین، ئەوە یەکەمجارم بوو تامی بکەم و تامەکەی جیاوازە. 

به‌پێی لێكۆڵینه‌وه‌ پزیشكییه‌كان، خواردنه‌وه‌ى چاى به‌ڵاڵوك ته‌ندروسته‌ به‌ڵام زۆر خواردنه‌وه‌ى چاییه‌كه‌ زیان به‌ ته‌ندروستیى مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێت.

چایی بەڵالوک، كۆمه‌ڵێك سوودی هه‌یه‌؛ بۆ دابه‌زینی كێش، چاره‌سه‌رى قۆڵۆن، چاره‌سه‌رى قه‌بزی و چەند چاره‌سه‌رێكی دیکە بەکار دەهێنرێت. 

د. هۆلیم هاشم، ڕاوێژكارى زانستیی خۆراك بۆ چاره‌سه‌رى خۆراكى ده‌ڵێت: "ڕووه‌كی به‌ڵالوك ڕووه‌كێكی خۆڕسكه‌ له‌ كوێستانه‌كانى كوردستان ده‌ڕوێت، ئەم ڕووه‌كه‌ ئه‌نتی ئۆكسانى تێدایه‌ كه‌ دژه‌ ئۆكسێنه‌كانە؛ له‌ هه‌مانكاتیشدا ڕێژه‌یه‌كی زۆرى مادده‌ی سیانى تێدایه‌ ئه‌گه‌ر زۆرخۆرى و خواردنه‌وه‌ى لێكرا، له‌وانه‌یه‌ ببێته‌ هۆى تێكچوونى لێدانى دڵ و زیان به ‌مێشك ده‌گه‌یه‌نێت".

سنوورى ئیداره‌ى سه‌ربه‌خۆى سۆران، به‌ هۆى هه‌ڵكه‌وته‌ى جوگرافییەوە به‌ چه‌ندین جۆرى رووه‌ك ده‌وڵه‌مه‌نده‌؛ به‌ تایبه‌تى له‌ وه‌رزى به‌هار و پایز، هاووڵاتییان سوودی لێ ده‌بینن بۆ خواردن به‌كارى ده‌هێنن.