بانگەشەی ساختەكاری و گوتاری سەرگەردانی

ئەو لایەن و لیستانەی خۆیان بە دۆڕاوی هەڵبژاردن دەزانن  بێتاقەتن لە دەرەنجامی هەڵبژاردنەكە، ئەمەش سروشتییە، بەڵام  نابێت وا بكات  هێزی سیاسی بەڵگەهێنانەوە و چیرۆك دروستكردنی لێ تێكەڵ ببێت، واقیعی لێ ببێت بە خەیاڵ و خەیاڵی لێ ببێت بە واقیع.

هەر كەس بچێتە بەردەم دادگا و بە كۆمەڵێك چیرۆك و تەوەهوماتی مێشكی خۆی بیەوێت بیسەلمێنێت دراوسێكەی دزی لێكردووە، نەك قسەكانی لێوەرناگیرێت، بەڵكو  خۆی وەك تۆمەتباری تۆمەتهەڵبەستنی بێبنەما دەستگیر دەكرێت، خاوەنی هەر بانگەشەیەك دەبێت لەڕێی بەڵگەكارییەوە دەعواكەی  بسەلمێنێت، ئەویش بەپێی میكانزیم و پرەنسیپە یاساییەكان و (ئسوڵی مورافەعات).

لەپاش دەركەوتنی دەرەنجامی هەڵبژاردنەكان ئەو لایەنانەی خۆیان بە دۆڕاوی هەڵبژاردن زانی، كەوتنە بانگەشەی  بوونی ساختەكاری، بەشێوەیەك ئەو بانگەشانە لە بری بەڵگەكاری تا ئاستی گاڵتەجاڕی و خەیاڵكاری و دروستکردنی چیرۆك، كە لە زانستی دەرونناسیدا بە جۆرێك لە نەخۆشی دەرونیش هەژمار دەكرێت، ڕۆشت.

 هەر ئەم لایەنانە  بەر لە هەڵبژاردن جەختیان لەوە دەكردەوە ئەم هەڵبژاردنە زۆر پاك و بێگەرد دەبێت، چونكە كۆمیسیۆنی عێراق سەرپەرشتی دەكات و مردووەكان دەنگ نادەن و لایەنەكانی دەسەڵات كە زیاتر مەبەستیان پارتی بوو، هیچ كۆنترۆڵێكیان بەسەر ئەم هەڵبژاردنەدا نییە، هەركەسیش تەنها یەك گومانی لە ڕێكارەكان بكردایە بە پیاوی دەسەڵات وەسفیان دەكرد.

بەهەرحاڵ ئاساییە لەپاش دۆڕان  ئیدعای ساختەكاری،  بەڵام خۆ دەبێت ئەو ئیدعایانە پشت بە كۆمەڵێك بەڵگەی ڕون و ڕەوان و یاسایی ببەستێت كە ئەوەی تا ئێستا نەمانبینی و نەمانبیست ئەو جۆرە بوو لە بەڵگە.

بەڵكو دوو  ئەندامی پەرلەمانی عێراق كە بۆ دۆزینەوەی بەڵگە لەسەر ساختەكاری چووبوونە كۆگای هەڵگرتنی دەنگەكان  و سندووقەكانیان چێك كردبوو، ڕایانگەیاند: "هیچ شتێكمان دەستنەكەوتووە بەڵگە بێت لەسەر ساختەکاری، ئەو دوو ئەندامەی پەرلەمان كە سەر بە فراكسیۆنی یەكگرتووی ئیسلامی بوون، ڕاشكاوانە ڕایانگەیاند، هیچ بەڵگەیەكمان دەستنەكەوتووە بەڵگە بێت لەسەر ئەوەی لەم هەڵبژاردنەدا ساختەكاری كراوە كەسیش نەبوو پێچەوانەی ئەوان بەڵگە بخاتەڕوو. نووقتە سەری دێڕ.

ئیدعای دەستكاری دەنگەكان لەلایەن توركیا و ئێران

لە سەیر و سەمەرەكانی بانگەشەی ساختەكاری ئەوەیە گوایە دەڵێن  وڵاتێكی هەرێمایەتی دەستكاری كۆمپیوتەرەكانی دەنگدانی كردووە و دەنگەكانی بە ئارەزوی خۆی دابەش كردووە بەسەر لایەنەكاندا، تەنانەت هەندێكیان دەڵێن پێیان وتووین چەند كورسیتان دەوێت با بۆتان بنووسین؟ 

سەرۆكی كۆمەڵی دادگەری دەڵێت: پێیان وتووین ئەگەر بە زیادكردنی چەند كورسییەك هەڵوێستتان نەرم دەبێت- كە مەبەستی دوای ڕاگەیاندنی ئەنجامەكانیشە- ئامادەین ئەوەتان بۆ بكەین، كاتێک وەك ڕۆژنامەنووسیش دەپرسی ئەمە كێیە وا دەڵێت؟ هیچ وەڵامێكت دەستناكەوێت.

سەیرە سەرۆكی حیزبێكی ئیسلامی  ئیدعای ئەوە بكات پاش دەرچوونی دەرەنجامەكان وتوویانە كورسیتان بۆ زیاد دەكەین، ئاخر ئەو كورسیانە لە كوێوە زیاد دەكرێن، خۆ دواجار كورسییەكان بەسەر لایەنەكاندا دابەش بوون؟!
 
هەموو ئەم بانگەشە خەیاڵاویانەی بوونی ساختەكاریی بەدەست دنیایەك دژەیەكی و ناڕوونی لە گوتاردا گیرۆدەیە، بۆنموونە ئەو وڵاتەی ساختەكارییەكەی كردووە نەك ناوی ناهێنرێت، كە ڕاست ئەوەیە ئەگەر وڵاتێك دەستی لە دەنگدان وەردابێت، بەفەرمی ئیدانە بكرێت و سکاڵای لەسەر تۆمار بكرێت، كەچی لە دەنگۆكاندا ئەم وڵاتە ڕۆژێك ئێرانە و ڕۆژی دواتر توركیایە و بەفەرمیش ناوی هیچ وڵاتێك نییە. 

لەپێش هەڵژاردنەكان دەنگۆكان وابوون گوایە ئەوە ئێرانە دەست لە هەڵبژاردن وەردەدات و ژمارە زیاد دەكات، لەكاتێكدا باڵی پارێزگارانی سەر بە دەوڵەت لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی ئێراندا خۆی شكستی هێناوە، ئیتر دەبێ ئەمە كێ بێ لە ئێرانەوە دەستبخاتە ناو دەزگای كۆمپیوتەری دەنگدان كە عێراق سەرپەرشتی دەكات و چەندین لایەنی نێودەوڵەتی چاودێری دەكەن.

دواتریش كە سەرۆكی هەرێمی كوردستان نێچیرڤان بارزانی سەردانی توركیا دەكات و لەگەڵ ڕەجەب تەیب ئاردۆغان كۆدەبێتەوە، ئەم سەردانە دەكرێتە بەڵگەی ئەوەی كە ئەوە توركیایە ژمارەكانی گۆڕیوە وەك شوان ڕابەر، ئەندامی ئەنجوومەنی سیاسی كۆمەڵی ئیسلامی  ئەو سەردانەی وەك بەڵگە بۆ گۆڕینی ژمارەكان لەلایەن توركیاوە لێكدایەوە لە چاوپێكەوتنێکی لەگەڵ ئاڤادا.

ئەمە لەكاتێكدا هەموومان دەزانین خودی ئەردۆغان و حیزبەكەی لە دواین هەڵبژاردنی پەرلەمانی وڵاتەكەیاندا تووشی دۆڕانێكی گەورە هاتن، دەی ئەگەر ئەمانە بتوانن دەست لە هەڵبژاردن و كۆمپیوتەری وڵاتان وەربدەن، ئەی بۆ  سەری كەچەڵی خۆیان تیمار ناكەن لە وڵاتی خۆیاندا؟!

 

ئەوەی دەبینرێت گوتاری ئەو هێزانەی باس لە بوونی ساختەكاری دەكەن لە سەرگەردانییەكی گەورەدایە، هیچ پێوەرێك ئەو قسە و چیرۆكانەی ئەوان نەك وەك بەڵگە وەرناگرێت، بەڵكو وەك بەڵگەی ئیدانەكردنی خۆیان دەكرێ سوودی لێببینرێت، ئاخر ئەم قسانە هەم تۆمەتباركردنی كۆمیسیۆنی عێراقە و هەم تۆمەتباركردنی دەوڵەتی عیراقیشە، بۆیە هەقوایە برادەران بەرلەوەی قسە بكەن دووجار بیربكەنەوە.

چەند لەبارەی سەرگەردانی ئەم گوتاری ساختەكارییەوە  بنووسی كەمە، بەڵام فەرموو ئەم بەڕێزانە لەكاتێكدا دەڵێن لۆجیكیی نییە دەسەڵات دەنگ بهێنێت، لە هەمانكاتدا دەنگەكانی نەوەی نوێش كە لەسەر حسابی دەنگی ناڕازی و بەو گوتارە هێناویەتی ئەوەش بە لۆجیكی نابینن.

 ئەمە سەرگەردانی نەبێت چییە؟ تۆ لەوەختێكدا دەڵێیت خەڵك تووڕەیە و ناكرێت دەنگ بە دەسەڵات بدات، لە هەمانكاتدا ناشتەوێ ئەوە ببینیت كە نەوەی نوێ ئەو دەنگە ناڕازیانەی بۆ خۆی بردووە!

بێگومان هەموو ئەم بانگەشانەی ساختەكاری هاوكات بوون لەگەڵ یەكەم بڵاوبوونەوەی درەنجامەكانی دەنگدان كە ئەگەر ساختەكارییەك هەبووبێت دەبێت لانی كەم لە نیوەی ڕۆژی دەگداندا دەنگۆكانی بڵاوببنەوە، یاخود ئەگەر مەسەلە كۆمپیوتەرە ئەوا هەر پێش دەستپێكی دەنگدان دەبێ ئەم زیانیاریانەی ئێستا بڵاوببنەوە، واتە چۆن دەكرێت تۆ متمانەت بە كۆمپیوتەر هەبێت پێش دەنگدان و دواتر لە گەڵ دەرچوونی دەرەنجامەكان، هەمان كۆمپیوتەر بە ساختەكار وەسف بكەیت، ئەمەیە پێی دەوترێت ئیدعای باتڵ. یانی ئەگەر دەرەنجامەكان بە جۆرێكی تر بووایە كۆمپیوتەر عەیبی نەبوو؟! تەنانەت ئەوە  پارتی بوو كە مەرجی ژماردنەوەی دەستی فۆرمەكانی دەنگدانیشی كردە مەرج بەسەر كۆمیسیۆنی عێراقەوە، دەنا بەناو ئۆپۆزیسیۆن ئەوەشیان بە بیردا نەهاتبوو ، هەمو متمانەیەكیان بە كۆمپیوتەرەكان بەخشیبوو.

مرۆڤ وەك چۆن خاوەنی هەقیقەت و عەقڵە، بەهەمان شێوە خاوەنی خەیاڵ و تەوەهومیشە، زۆرجار ئەم دووانەی لێ تێكەڵ دەبن، دوور نییە ئەو هێزانەی بانگەشەی ساختەكاری دەكەن شوێن تەوەهومات و خەیاڵی مێشكی خۆیان كەوتبن و ئەمەیان لێ بووبێتە ڕاستی، ئەمەش ئاساییە، بەڵام ناكرێ گوتاری سیاسی و بەڵگەی یاسایی لەسەر ئەم بنەمایە دابڕێژرێن لەكاتێكدا سەركردایەتیی هەموو حیزبێك بەشێوەیەكی ڕێژەیی دۆخی خۆی دەزانێت، بەڵام نایەوێت دان بە ڕاستیەكاندا بنێت، ئەمەش گەورەترین هەڵەی سیاسیی پارتە سیاسییەكانی ڕۆژهەڵاتە بەگشتی، بەپێچەوانەی ڕۆژئاوا كە داننان بە دەرەنجام و شكستدا بووەتە نەریت.

بۆ هێزەكانی خۆ بە دۆڕاوزانی هەڵبژاردن  واباشتر بوو دان بەوەدا بنێن ئەوان نەیاتوانیوە متمانەی زۆرینەی جەماوەر بەدەستبهێنن، بەڵام ئەو هەندە متمانەیەی بەدەستیان هێناوە دەیكەنە بنەمای خزمەتكردن بە جەماوەر و كاركردنێكی پەرلەمانیی چالاك و بەشداریەكی ڕاستەقینە لە حكومەتێكی بنكەفراوانی خزمەتگوزاردا، بەڵام وا دیارە نایانەوێ ڕێگا ڕاستەكە ببینن.