بۆچی ڕێبازا مالا بارزان لە بەهدینان بیروباوەرەکا ئەبەدییە؟

د دیرۆکیا سیاسی یا کوردستانێ دا، رێبازا مالا بارزان وەک، هێمایەکێ نەتەوەیی و سیاسی یێ بهێز دەردکەڤیت. ئەڤ مالە، ب تایبەتی د ناڤ خەلکێ بەهدینان دا، جهەکێ تایبەت و پیرۆز هەیە، کو دهێتە ناسین وەک "هێلا سور". لێ پرسیارا گرنگ و جەوهەری ئەوە: چەوا ئەڤ پیرۆزیە هاتیە ئاڤاکرن و چ رامانەکێ ددەت بو جڤاکێ کوردستانی ب گشتی و  دهۆکيان ب تایبەتی؟

* ژ بنیاتێن سەرەکی یێن رێبازا بارزان

فەلسەفە و رێبازا مالا بارزان گەلەک رەهەند و ستینان هەلدگریت، دو ژ وان ستوینێن سەرەکی پێک دهێن :

1. سەرکێشیا پرۆسەیا سیاسی: ڤێ مالێ رۆلەکێ سەرەکی د شکلدانا سیاسەتا کوردی دا هەیە، نەخاسمە د هەرێما کوردستانا عێراقێ دا.

2. پاراستنا دۆزا کوردی: مالا بارزان وەکو رێباز پارێزەرێ راستەقینەیێ مافێن کوردان و بەرەڤانکەرێ دوزا رەوایا کورد و کوردستانی، د ئاستێ ناڤخۆیی و ناڤدەولەتی دا دهێتە نیاسین و دیتن.

ڤان دو ستوینان، نە بتنێ د وارێ سیاسی دا، بەلکو د بیرگەها، مەژی و دلێ خەلکی دا جهێ خۆ گرتینە. ئەڤ چەندە بوویە ئەگەرێ ئاڤاکرنا باوەریەکا بهێز و کویر د ناڤ خەلکی دا، نەخاسمە ل دەڤەرا بەهدینان.

* نموونەیێن حەقیقی: د پاراستنا خەلک و ئاخا کوردستانێ

مالا بارزان د دیرۆکا خەباتا کورد و کوردستانێ دا، هەردەم پێشەنگی کریە د پاراستنا خەلک و ئاخا کوردستانێ دا، چەند نموونەیێن بەرچاڤ ئەڤەنە:

1- شەڕێ بەهدینان (1983): دەما رژێما ژناڤچوویا عێراقێ هێرش کرە سەر دەڤەرا بەهدینان، سەرۆک (مەسعود بارزانی) سەرکێشیا بەرەڤانییێ کر و شیا پێشمەرگەیان رێکبێخیت دژی هێزێن عێراقێ. ئەڤ چەندە بوویە ئەگەرێ پاراستنا گەلەک گوند و بنەمالان ژ کاڤلکرن و کوشتنێ.

2. سەرهەلدانا 1991ێ: پشتی شەڕێ کەنداڤی، مالا بارزان رۆلەکێ سەرەکی د سەرکێشیکرنا سەرهەلدانا کوردی دژی رژێما سەدام حسێنێ گور ب گور گێرا، ئەڤ سەرهەلدانە بوویە ئەگەرێ رزگارکرنا بەشەکێ مەزن ژ باکوورێ عێراقێ و دامەزراندنا حکومەتا هەرێما کوردستانێ.

3. د شەڕێ دژی تیرورستێن داعشێ دا (2014): دەما رێکخراوا تیرۆرستی یا داعش هێرش کریە سەر هەرێما کوردستانا عێراقێ، “سەرۆک بارزانی” ل وی دەمی وەک سەرۆکێ هەرێمێ، هەم ژی وەکو درێژە پێدەرێ ڤێ رێبازێ داخوازا بەرەڤانییێ کر و ئەو  بخۆ چوویە سەنگەران و سەرپەرشتیا شەڕی دکر، کو بوویە ئەگەرێ پاراستنا گەلەک باژێر و گوندان ژ دەستێ تیرۆرستێن داعش.

4. قەیرانا ئاوارەیان (2014-2015): پشتی هێرشا داعش، سەرکردایەتیا سیاسیا کوردستانی و ب تایبەتی مالا بارزان وەکو رێبەریا ڤێ سەرکردایەتیی دکەن رۆلەکێ گرنگ گێرا، د وەرگرتن و هاریکاریکرنا سەدان هزار ئاوارەیێن عێراقی و پەنابەرێن سووری دا، بێگومان ئەڤ چەندە دگەل خەلک و حکومەتا هەرێما کوردستانێ، ب سەرۆکاتیا “نێچیرڤان بارزانی”. کەمپ هاتنە ڤەکرن و هاریکاریێن مرۆڤی پێشکێش کرن.

5. پاراستنا مافێن پێکهاتەیان: د دیرۆکیا رێبازا ڤێ مالباتێ دا هەردەم گرنگی دایە پاراستنا مافێن پێکهاتەیێن ئایینی و نەتەوەیی یێن کوردستانێ. بو نموونە، دکەڤندا د دەڤەرا بارزاندا هەمی بنگەهـ و پەرستگەهێن ئایینێن جودا هەبووینە و ب ئازادانە ئەرکێن خۆ یێن ئایینی جێبەجێ کرینە، پشتی رزگارکرنا شنگالێ ژ تیرۆرستێن داعش، “مەسرور بارزانی” وەک سەرۆکوەزیرێ هەرێمێ و ئێک ژ قوتابیێن ڤێ رێبازێ، پرۆژەیێن تایبەت دانان بۆ ڤەگەراندن و پاراستنا ئێزدیان.

ئەڤ چەند نموونەیێن نێزیک و دوویر دیاردکەن، کا چەوا مالا بارزان د دەمێن جودا دا کار کریە بۆ پاراستنا خەلک و ئاخا کوردستانێ، ئەڤ ئێکە ژی بوویە ئەگەرێ بهێزبوونا باوەریا خەلکی ب ڤێ مالێ و رێبازێ ، نەخاسمە ل دەڤەرا بەهدینان کو گەلەک جاران بوویە جهێ ڤان روویدانان.

* کارتێکرنا کولتووری و جڤاکی:

پیرۆزیا رێبازا بارزان د ناڤ خەلکێ دهۆکێ دا ژ سنوورێ سیاسەتێ دەرباز بوویە و کەڤتیە د ناڤ کولتووری و جڤاکی دا، ئەڤ کارتێکرنە، دهێتە دیتن د گەلەک ئالیان دا:

* ناسنامەیا نەتەوەیی: رێبازا مالا بارزان وەک هێمایەکێ ناسنامەیا کورد و کوردستانی دهێتە دیتن.

١- یەکگرتنا جڤاکی: پشتگیریکرن بۆ ڤێ مالێ دبیتە فاکتەرەکێ یەکگرتنێ د ناڤ جڤاکێ کوردستانێ دا.

٢- میراتێ کولتووری: چیرۆک و سەرهاتیێن پەیوەندیدار ب ڤێ رێبازێڤە، بووینە بەشەک ژ میراتێ کولتوورێ دەڤەرێ.

* چالاکیێن سیاسی و کێماسی:

هەرچەندە کو کێماسی د پرۆسەیا سیاسی و کارگێڕی دا هەنە، لێ ئەڤ چەندە نەشێت بنگەهێ باوەریا خەلکی ب ڤێ مالێ و رێبازا وێ بهەژینیت، ئەڤ دیاردەیە دهێتە شرۆڤەکرن ب ڤی رەنگی:

1. جوداکرنا رەخنەیان: خەلک رەخنە و گازندەیان ل هندەک سەرەدەریێن تایبەت گرێدایی تاکە کەسێن پلەدار دگرن، بێی کو باوەریا خۆ ب رێبازا گشتی ژ دەست بدەن.

2. بەراوردکرن ب ئایینێ : بتنێ وەکو مەجازی ئەڤ چەندە دهێتەگوت، وەکی د ئایینێ دا، نەڕازیبوون ژ کریارێن کەسەکی نابیتە ئەگەرێ دویرکەفتنێ ژ باوەریێن باوەرداری.

3. هێزا رێبازێ: سەرەرای نەڕازیبوونێن دەمکی، رێبازا مالا بارزان هێشتا بهێزە د ناڤ خەلکی دا.

* گرنگیا پەیوەندییێن بەردەوام

بۆ پاراستن و بهێزکرنا ڤێ پیرۆزیێ، پێدڤیە سەرکردایەتیا پارتی و مالا بارزان ب تایبەتی بەردەوام پەیوەندی ب خەلکێ خۆ یێ وەفادار ڤە هەبیت، نەخاسمە ل دەڤەرا بەهدینان، ئەڤ ئێکە دێ بیتە ئەگەرێ:

١- بهێزکرنا پەیوەندیا د ناڤبەرا سەرکردایەتی و خەلکی دا.

٢- پاراستنا دەستهەلاتێ و بەردەوامیا رێبازێ.

٣- زێدەکرنا باوەریا خەلکی ب سەرکردایەتی و رێبازێ.

* دووماهییێ من دڤێت بێژم…

رێبازا بارزان، ب تایبەتی د بەهدینان دا، نە بتنێ هێزەکا سیاسی یە، بەلکو بوویە بەشەک ژ ناسنامەیا کولتووری و جڤاکی یا خەلکی، نموونەیێن دیرۆکی یێن وەکی شەڕێ بەهدینان، سەرهەلدانا 1991ێ، شەڕێ دژی تیرۆرستێن داعش دیار دکەن، کا چەوا کارەکتەرێن سیاسی یێن ڤێ مالێ کار کریە بۆ پاراستنا خەلک و ئاخا کوردستانێ. 

سەرەرای هەمی ئاستەنگێن ناڤخۆیی و دەرڤە، ئەڤ مال و رێبازە هێشتا وەک هێلەکا سوور و پیرۆز د عەقیدا سیاسی و نەتەوایەتیا خەلکی دا مایە، لێ بۆ پاراستنا ڤی پێگەهی، پێدڤیە بەردەوام گوهدان بۆ دەنگێ خەلکی بهێتە کرن، داکو  ئەڤ پەیوەندیێن بهێز، بهێنە پاراستن و بۆ ئەبەدی ب نەڤەقەتیایی بمینن.